Późne macierzyństwo – wady i zalety ciąży po czterdziestce

Coraz więcej pań decyduje się na późne macierzyństwo. Ta swoista moda nie dotyczy już tylko wielkiego formatu gwiazd – zaczynają skłaniać się ku niej także zwykłe kobiety. Jakie ryzyko wiąże się z ciążą po czterdziestce]? Jak się do niej przygotować?

1. Dojrzała decyzja

Świadome odwlekanie momentu zajścia w ciążę ma co najmniej kilka przyczyn. Decyzję o powiększeniu rodziny poprzedza zazwyczaj wspinaczka po szczeblach kariery – panie bardzo często chcą najpierw spełnić się zawodowo. Wiąże się z tym chęć uzyskania materialnej stabilizacji, która już od dawna nie spoczywa jedynie na barkach mężczyzny. Świadomość finansowego zabezpieczenia daje, zdaniem kobiet, możliwość snucia dalekosiężnych planów bez obawy o to, że dziecku czegoś zabraknie.

Kobiety po 40. czują się przy tym o wiele bardziej doświadczone, gotowe na wejście w całkowicie nową dla siebie rolę – nie tylko psychicznie, ale i fizycznie. W dzisiejszym świecie kultu piękna i młodości panie jak najdłużej chcą się cieszyć urodą i witalnością, czemu – zdaniem niektórych – ciąża nie do końca sprzyja. Zmiana myślenia kobiet pociąga za sobą zmiany społecznego nastawienia do dojrzałych ciężarnych, które jeszcze kilka lat temu miałyby już zapewne dorosłe dzieci lub byłyby babciami. Dziś widok dojrzałej kobiety z brzuszkiem dziwi coraz rzadziej.

Wszystkie te czynniki znajdują odzwierciedlenie w statystykach – wedle danych GUS nawet 70 proc. Polek więcej decyduje się na późniejsze macierzyństwo, niż miało to miejsce przed dekadą. Dotyczy to pań pomiędzy 35. a 39. rokiem życia. Natomiast liczba ciężarnych kobiet w wieku 40–45 lat zwiększyła się o 11 proc.

2. Przezorne oczekiwanie

Wzrasta liczba pań, które odkładając decyzję o macierzyństwie na później, decydują się na zamrożenie komórek jajowych. Zdaniem specjalistów najlepiej zrobić to jeszcze przed trzydziestymi urodzinami – daje to możliwość  skutecznego zapłodnienia nawet 90 proc. jajeczek. Natomiast w przypadku, kiedy są one deponowane przez kobiety starsze, możliwość powodzenia spada nawet o połowę.

Kiedy komórki zostaną pobrane od pacjentki, z ich wnętrza jest usuwana woda, co chroni ich ścianki przed uszkodzeniem przez kryształki. Do zamrożenia jest wykorzystywany ciekły azot, a temperatura ich przechowywania spada do -200 stopni Celsjusza.  Szacuje się, że prawdopoddobieństwo zapłodnienia takiej komórki wynosi około 3–5 proc. Szansa na sukces wzrasta, kiedy zamiast mrożenia samych jajeczek zdecydujemy się na zamrożenie zapłodnionych komórek jajowych – ich możliwości reprodukcyjne są o wiele większe.

Zabieg ten ma swoją cenę. Za pobranie komórek i ich przechowywanie polska pacjentka musi zapłacić nawet kilka tysięcy złotych. Szacuje się, że koszty te są niższe niż cena ewentualnego leczenia bądź zastosowania metody in vitro.

Kobiety, które nie zdecydowały się na zamrożenie jajeczek, mogą wykorzystać komórki jajowe pochodzące od innej kobiety, nawet o wiele młodszej. Jak podkreślają specjaliści, prawdopodobieństwo zajścia w ciążę w takiej sytuacji znacznie wzrasta, a dziecko w mniejszym stopniu jest narażone na wystąpienie wad genetycznych.

3. Trudne wyzwanie?

Organizm czterdziestolatki zasadniczo różni się od ciała dwudziestoletniej dziewczyny. Staje się on mniej wydolny i choćby z tego powodu późna ciąża staje się większym wyzwaniem. Serce kobiety spodziewającej się dziecka pracuje na zwiększonych obrotach, co odbija się na kondycji, która w przypadku dojrzałych pań i tak nie jest już taka jak przed laty. Co więcej, przyszłe mamy po czterdziestce niejednokrotnie zmagają się z chorobami o charakterze przewlekłym – wraz z wiekiem zwiększa się u nich ryzyko nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy, a późna ciąża potęguje to niebezpieczeństwo.

Znacznie wzrasta także ryzyko pojawienia się hemoroidów, nieprzyjemnego uczucia parcia na pęcherz, a nawet wypadnięcia macicy i pochwy – skóra w okolicach miejsc intymnych nie jest już tak jędrna i elastyczna jak wtedy, kiedy były młodsze. Jednak komplikacji tego typu można uniknąć. Należy pamiętać o regularnej aktywności fizycznej, a zwłaszcza o wykonywaniu ćwiczeń angażujących mięśnie Kegla.

Wielokrotnie większe jest również ryzyko poronienia. Może się to wiązać ze zmianami w strukturze komórek jajowych u dojrzałych matek, utratą odpowiedniej grubości śluzówki macicy czy ograniczonym dopływem krwi do macicy uniemożliwiającym utrzymanie ciąży. Pojawia się niebezpieczeństwo wystąpienia łożyska przodującego bądź jego przedwczesnego odklejenia się od ściany macicy.

Ciężarne kobiety po czterdziestce są narażone także na  przedwczesny poród lub wystąpienie krwawień w okresie okołoporodowym. O wiele częściej w ich przypadku zdarza się, że płód jest nieprawidłowo ułożony, a poród nie może odbyć się siłami natury, dlatego jest konieczny zabieg cesarskiego cięcia.

4. Ryzyko wystąpienia wad u dziecka

Dzieci dojrzałych matek trzykrotnie częściej niż w przypadku młodszych ciężarnych mają niską masę urodzeniową. Warto wziąć pod uwagę to, że u starszych matek istnieje większe prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej, przez co zagrożenie komplikacjami wzrasta. Dlatego niezwykle istotne są badania prenatalne, dzięki którym jest możliwe wczesne wykrycie i często wyleczenie ukrytej wady. Nawet jeśli nie będzie to możliwe, to rodzice mają możliwość psychicznego przygotowania się na przyjście na świat chorego lub niepełnosprawnego malucha.

W trakcie badań tego typu ocenia się m.in. przezierność karkową. Badanie to dostarcza zazwyczaj najwięcej informacji – po określeniu długości ciemieniowo-siedzeniowej pomaga ono ustalić, czy u płodu rozwijają się wady genetyczne, np. zespół Downa. Ponadto jest sprawdzana obecność kości nosowej, przepływ krwi przez przewód żylny, zastawka trójdzielna i czynność serca rozwijającego się malucha.

Należy zaznaczyć, że w niespełna 90 proc. przypadków dzieci przychodzą na świat zdrowe. Nie ma reguły mówiącej o tym, że wspomniane komplikacje występują jedynie u kobiet, które przekroczyły 40. rok życia. Należy mieć świadomość tego, że mogą one wystąpić także w przypadku dziecka urodzonego przez o wiele młodszą matkę.

5. A co z wiekiem ojca?

To, ile lat ma ojciec nie ma większego wpływu na przebieg ciąży i zdrowie malucha. Organizm zdrowego mężczyzny właściwie cały czas produkuje pełnowartościowe plemniki, które mogą zapłodnić komórkę jajową. Okres ich dojrzewania wynosi 100 dni, a więc plemnik odpowiedzialny za powstanie zygoty powstaje ze sporym wyprzedzeniem.

W przypadku kobiety sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Jej organizm jest w stanie wyprodukować określoną liczbę komórek jajowych i niewiele możemy na to poradzić. Kształtują się one jeszcze w okresie płodowym, a w czasie  dojrzewania organizmu dochodzi do ich selekcji. W przypadku kobiet po 40. roku życia proces ich rozwoju wymaga czasami hormonalnego wsparcia.

6. Odpowiednie przygotowania

Starania o dziecko po 40. roku życia, tak jak w każdym innym przypadku, powinny zostać poprzedzone odpowiednimi przygotowaniami. Jeśli istnieje taka konieczność, to należy skonsultować z lekarzem możliwość rezygnacji z przyjmowanych leków lub ich zmiany na inne. Warto także skorzystać z pomocy dietetyka, który pomoże ułożyć zdrową dietę, co jest wskazane zwłaszcza w przypadku kobiet zmagających się z otyłością. Ginekolodzy kładą również nacisk na wypoczynek, dlatego warto rozważyć zwolnienie lekarskie.

Na trzy miesiące przed planowaną ciążą warto zacząć przyjmować kwas foliowy, który wspomaga odpowiedni rozwój układu nerwowego dziecka i zapobiega powstaniu wad rozwojowych, np. bezmózgowia czy rozszczepu kręgosłupa. Konieczne są oczywiście regularne wizyty u ginekologa, który podczas badań może wykryć ewentualne wady płodu i skorygować niektóre z nich jeszcze w łonie matki.

Macierzyństwo po 40. roku życia wymaga ogromnej siły i odwagi, dlatego decyzja ta powinna zostać odpowiednio przemyślana. Proces wychowywania dziecka przez dojrzałą kobietę może okazać się trudny, jednak cud narodzin ma taką samą wartość niezależnie od metryki matki.