Skrypt seksualny - rodzaje, powstawanie, podział ze względu na płeć, homoseksualizm

Skrypt seksualny (sexual script) to powszechnie przyjęte przez społeczeństwo schematy zachowań w kontekście seksualności. Zgodnie z tą teorią nie istnieje jeden uniwersalny popęd płciowy, a zachowania seksualne należy rozumieć jako skrypty wyuczone przez konkretne jednostki.

Pojęcie skryptu seksualnego zawiera zagadnienia, takie jak seksualność, orientacja seksualna, zachowania seksualne, pożądanie oraz samookreślenie jednostki w kontekście seksualności. Teorię skryptów przedstawili socjolodzy John H. Gagnon oraz William Simon w 1973 roku w publikacji pod tytułem „Sexual Conduct: The Social Sources of Human Sexuality”.

Istnieją trzy główne kategorie skryptów:

• skrypt kulturowy - to skrypt przedstawiany przez organy społeczne (rodziców, nauczycieli, Kościół, naukę czy media),
• skrypt interpersonalny - to efekt indywidualnego dostosowania się do panujących skryptów kulturowych, skrypt ten zostaje przyjęty na skutek kontaktów między partnerami seksualnymi,
• skrypt indywidualny - reguły kierujące zachowaniami seksualnymi jednostek, które powstają na skutek przetworzenia skryptów kulturowych i własnych doświadczeń seksualnych z przeszłości.

Skrypty seksualne wykształcają się u ludzi w pierwszych dwóch dekadach życia, z czego najważniejszy etap to okres dojrzewania. Dziecko tuż po narodzinach nie zna żadnych zasad seksualności, co przekłada się na późniejsze zainteresowanie tym tematem, szczególnie w wieku nastoletnim.

Dorośli posiadają już silnie ugruntowane reakcje seksualne, ale niektóre elementy skryptu można zauważyć już u małych dzieci, które nie potrafią jeszcze mówić. Skrypty seksualne tworzą się na skutek obrazów czy przedmiotów, które można uznać za bodźce seksualne.

Umysł łączy je w różnego rodzaju historie czy fantazje, które w postaci skryptów pozostają utrwalone aż do końca życia. Skrypt seksualny u każdego człowieka zawiera nieco inne skojarzenia i symbole, ponieważ kształtuje się na skutek odmiennych doświadczeń i zróżnicowanego wpływu mediów, rodziców czy nauczycieli w okresie dziecięcym i nastoletnim.

Skrypty seksualne ze względu na płeć partnera dzielą się na homoseksualizm oraz heteroseksualizm. W zależności od konkretnej jednostki skrypty seksualne mogą obejmować gwiazdy filmowe, muzyków, piosenkarzy, tancerzy czy osoby zaangażowane politycznie.

W fantazjach na tle seksualnym mogą występować osoby tej samej razy lub przedstawiciel zupełnie innego pochodzenia etnicznego. Niektóre jednostki marzą o stałym partnerze, inni natomiast preferują częste zmiany w obrębie życia seksualnego.

Nie brakuje również osób, które zainteresowaniem seksualnym obdarzają członków rodziny, pomimo iż kazirodztwo jest piętnowane w wielu społeczeństwach.

Skrypty seksualne niekiedy zachęcają do łamania przepisów czy przyjętych norm, ponieważ dotyczą nieletnich czy aktów seksualnych bez zgody partnera. Skrypty tego rodzaju są nazywane mianem parafilii.

Często konkretne doświadczenia z dzieciństwa (np. regularne kary) przekształcają się w zamiłowanie do masochizmu lub sadyzmu, konkretnych przedmiotów, gestów, części ciała, mówienia danych słów czy obecności osób trzecich.

Homoseksualizm jako skrypt seksualny

Wielu badaczy jest zdania, że homoseksualizm kształtuje się w pierwszych dwudziestu latach życia. Wykazano jednak, że wychowywanie dzieci przez pary seksualne nie ma wpływu na przejmowanie przez nie orientacji seksualnej.

Wiele osób po zauważeniu u siebie homoseksualnych skryptów seksualnych chce je zmienić i przekształcić w inne reakcje seksualne, na przykład zainteresowanie płcią przeciwną. Niektórzy są zdania, że jest to możliwe po wdrożeniu pracy nad posiadanymi skryptami i kontrolowaniem własnych zachowań.