Apatia - charakterystyka, objawy, najczęstsze przyczyny, leczenie
Apatia to inaczej zobojętnienie, niemożność okazywania emocji i tzw. niemoc psychiczna. Problemy te bardzo często odbijają się na zdrowiu fizycznym. Pacjent apatyczny rezygnuje z większości form ruchu, także tych, które do tej pory sprawiały im radość. Jeśli taki stan utrzymuje się przed dłuższy czas, należy skontaktować się z lekarzem. Czym jest apatyczność i jak sobie z nią radzić?
1. Apatia – co to?
Apatia to stan, który charakteryzuje się obojętnością na wiele spraw, brakiem chęci do jakiejkolwiek aktywności fizycznej oraz kontaktów z ludźmi. To najkrócej mówiąc, utrata radości z życia. Bardzo często współwystępuje z niektórymi chorobami.
Charakterystyczne jest dla niej ograniczenie wykonywania codziennych obowiązków do całkowitego minimum i spadek energii życiowej. Bardzo często rzeczy, które wcześniej sprawiały cierpiącemu na nią przyjemność i stanowiły formę relaksu nagle przestały mieć całkowite znaczenie. Człowiek apatyczny codzienne czynności robi automatycznie. Jedzenie, picie czy rozmowa z bliskimi dzieje się bez żadnych emocji.
2. Przyczyny apatii
Apatyczność może wynikać z wielu czynników, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Może być także pierwszym objawem niektórych schorzeń, np. choroby Alzheimera.
Warto też wspomnieć, że objawy apatii mogą pojawić się także u osób zdrowych, u których na skutek chwilowego pogorszenia formy pojawia się utrata energii. Przyczyną takiego stanu mogą być problemy w pracy lub życiu osobistym, zmęczenie nadmiarem obowiązków lub konflikty w rodzinie.
Dopiero jeśli objawy utrzymują się przez kilka tygodni lub miesięcy, warto skonsultować się z lekarzem i ustalić przyczynę dolegliwości.
Aby móc potwierdzić apatię jako samodzielną dolegliwość związaną z kłopotami emocjonalnymi, należy najpierw wykluczyć możliwe przyczyny fizyczne. Zwykle zaliczają się do nich:
- cukrzyca
- zaburzenia układu krążenia
- niedoczynność tarczycy
- przyjmowanie niektórych leków
Psychiczne przyczyny wystąpienia apatii to przede wszystkim depresja, choroba dwubiegunowa oraz schizofrenia. Bywa także konsekwencją przebytej traumy. Osoba taka myśli, że zagłuszenie lub całkowite odcięcie się od swoich uczuć i emocji pomoże przejść trudne chwile.
Zobacz także:
Czasem może być ona pierwszym objawem choroby Alzheimera, szczególnie jeśli pojawia się u starszych osób.
3. Objawy apatii
To, w jaki sposób przebiega apatia oraz z jakim nasileniem, zależy od danej osoby oraz jej cech osobowości.
Najczęściej pojawia się obojętność, ociężałość i brak chęci do działania. W poważnych przypadkach zdarza się także niechęć do życia. Czasem pacjenci zgłaszają także brak zainteresowanie czynnościami, które wcześniej sprawiały radość, pojawia się także brak siły i senność.
Istnieje jednak sześć głównych objawów tego schorzenia. Apatyczne zachowanie to przede wszystkim:
- obniżenie nastroju, brak energii, ciągłe odczuwanie smutku oraz przygnębienia czy brak odczuwania jakichkolwiek emocji,
- reakcje na bodźce fizyczne płynące z naszego ciała są ograniczone. Głód, pragnienie lub ochota na seks są praktycznie nieodczuwalne (tzw. apatia seksualna), pojawia się także brak siły,
- relacje społeczne praktycznie nie istnieją. Osoby, które doświadczają apatii, rezygnują ze spotkań towarzyskich oraz niechętnie podchodzą do poznawania nowych ludzi,
apatia źle wpływa także na koncentrację oraz aktywność intelektualną. Występują trudności w uczeniu się oraz w zapamiętywaniu, co sprawia, że jeszcze bardziej zniechęcamy się do podejmowania tych czynności.
stan apatii wypływa także na pogorszenie naszej aktywności fizycznej, ponieważ wycofujemy się ze wszelkich sportów, jakie do tej pory wykonywaliśmy. Wszelkie ćwiczenia i aktywność fizyczna zostają odstawione na boczy tor, a obowiązki z dnia codziennego ograniczają się do minimum, występuje też brak humoru
- apatia może powodować także problemy ze snem. Może występować nadmierna senność, ciągłe zmęczenie. Często osoby w stanie apatii śpią bardzo mało, mają trudności z zasypianiem oraz wybudzają się w nocy. Przez to odczuwają brak energii rano, a w ciągu dnia zmęczenie, senność i brak energii.
Ciągłe zmęczenie i nerwowość prowadzi do ogólnego rozdrażnienia i zaburzeń koncentracji, co może utrudniać wykonywanie codziennych obowiązków.
4. Jak leczyć apatię?
Ciągłe zmęczenie i brak energii może skutecznie utrudnić wykonywanie codziennych obowiązków. Najważniejsze jest to, aby nie bagatelizować stanu apatii. Brak siły, jeśli nie wynika z żadnych zewnętrznych przyczyn – wysiłku fizycznego, etc. – musi zostać poddane diagnostyce. Zweryfikowanie objawów oraz dobranie odpowiedniego leczenia powinno odbyć się jak najszybciej.
Jeśli problem leży w jakieś dolegliwości fizycznej, np. cukrzycy albo chorobie tarczycy, wówczas należy ustabilizować stan pacjenta i podjąć odpowiednie kroki, aby wyrównać poziom hormonów i parametrów krwi. Apatia powinna zmniejszyć się lub całkowicie minąć po wdrożeniu odpowiedniego leczenia.
Ciągły brak energii może leżeć w problemach emocjonalnych lub psychicznych, wówczas konieczne będzie wsparcie psychologa, psychiatry lub terapeuty. W takim przypadku najlepsze efekty przynosi psychoterapia, czasem połączona ze stosowaniem leków.
Często bywa tak, że u źródła takiego zachowania i samopoczucia, leży jakieś zaburzenie psychiczne – takie jak schizofrenia – które wymaga odpowiedniego leczenia. Jeśli dodatkowo pojawia się brak motywacji do życia, konieczne jest wsparcie psychiatry i psychologa.
5. Apatia u dzieci
Leczenie może podjąć zarówno dorosły, jak i apatyczne dziecko. Jeśli rodzice zauważą jakieś niepokojące objawy, brak humoru i niechęć do życia, koniecznie powinni skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który podejmie dalsze kroki.
Apatia u dziecka może mieć swoją przyczynę w fizycznych schorzeniach, ale także w problemach emocjonalnych – w szkole, wśród znajomych lub w domu.
5.1. Jak poradzić sobie z apatią?
W leczeniu apatii kluczową kwestią jest wsparcie najbliższych i unikanie sytuacji, które mogłyby nasilić objawy. Pacjent apatyczny powinien sięgać po techniki relaksacyjne, unikać konfliktów i ograniczyć stres, a także używki.
Bardzo ważne jest także nastawienie pacjenta. Jeśli będzie on chciał zmienić swoje zachowanie oraz poprawić samopoczucie, cały proces leczenia będzie przebiegał sprawnie, a chory szybciej wróci do dawnej formy.
6. Apatia w ciąży
Apatia u przyszłej mamy może wiązać się z tzw. depresją ciążową. Powszechnie mówi się jedynie o depresji poporodowej, niemniej jednak problemy emocjonalne mogą dotyczyć także kobiet w ciąży.
Przyczyn depresji ciążowej może być wiele, mogą to być kwestie związane z lękiem przed porodem lub strach o bezpieczeństwo dziecka. Może to być także silna obawa o to, czy kobieta będzie dobrą matką i czy zapewni maluchowi odpowiednie warunki rozwoju. Czasem przyczyną depresji w ciąży są bliskie osoby, które potęgują w kobiecie negatywne emocje lub stosują wobec niej przemoc psychiczną.
Depresja ciążowa powinna być skonsultowana z ginekologiem oraz psychologiem, a przyszła mama powinna zostać skierowana na konsultację psychologiczną.
7. Rokowania
Rokowania w apatii są z reguły dobre. Pacjenci, którzy ustalili już przyczynę wystąpienia problemu i rozpoczęli odpowiednie leczenie, zwykle szybko wracają do dawnej formy psychicznej. Jeśli przyczyną są zaburzenia emocjonalne i psychiczne, psychoterapia może trwać od pół roku do nawet kilku lat, ale finalnie także przynosi doskonałe efekty.
8. Profilaktyka apatii
Apatia może pojawić się z wielu powodów, a jej profilaktyka nie zawsze jest oczywista. Warto jednak dbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Najważniejsze jest zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna i przebywanie na świeżym powietrzu. Warto załagodzić wszelkie konflikty i postarać się stosować techniki relaksacyjne w chwilach napięcia nerwowego.
Warto także konsultować z lekarzem wszelkie niepokojące objawy i nagłe pogorszenie nastroju, aby móc szybko podjąć odpowiednie kroki. Brak motywacji do działania, brak sił i energii to objawy, które mogą wskazywać nie tylko na apatyczność, ale także na depresję lub poważniejsze problemy.