Gender - definicja i założenia. O co chodzi w gender studies?

Słowo gender, oznaczające płeć, to w rzeczywistości tożsamość płciowa każdego człowieka i nie powinno być traktowane jako synonim płci biologicznej. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o tym jako o ideologii, która nadal nie jest w pełni zrozumiana we współczesnym świecie. Czym jest gender i jak prawidłowo rozumieć ten termin?

1. Co to jest gender?

Choć w języku angielskim słowo gender oznacza płeć, w rzeczywistoście termin ten ma nieco szersze znaczenie. To wszystkie czynniki, które składają się na tożsamość płciową, nie tylko charakterystyczne cechu biologiczne. Gender to także cechy osobowości przyjmowane przez przedstawicieli danej tożsamości płciowej. Uwarunkowania kulturowe wpływają na sposób rozumienia danej płci, tworzą schemat zachowania, ubioru czy generują role społeczne, przypisane do danej płci.

Ideologii gender nie można utożsamiać z biologicznym podejściem do kwestii płci, ponieważ wykracza ona daleko poza anatomię człowieka czy jego popęd seksualny. To suma wszystkich składników, które tworzą tożsamość kulturową.

Ideologia gender narodziła się na skutek działań podjętych przez kobiety wykonujące zawód psychologów i socjologów, które w latach 60 i 70 XX wieku buntowały się przeciwko nierównościom społecznym i zawodowym, które uderzały głównie w kobiety.

2. Ideologia gender w Polsce

W Polsce, a także wielu innych krajach, ideologia gender ciągle budzi kontrowersje. Ma to miejsce szczególnie w środowiskach silnie konserwatywnych i katolickich. Nowa ideologia ma zakładać, że społeczna przynależność danego człowieka nie jest powiązana z jego płcią, a jego osiągnięcia nie są uwarunowane przez biologiczne cechy.

Zwolennicy tej ideologii uważają, że wszystkie cechy osobowości uzależnione są od uwarunkowań kulturowych i środowiska, w którym dana osoba się wychowała, a nie mają nic wspólnego z biologicznym aspektem płci. Gender to możliwość samodecydowania o tym, kim się jest - każdy człowiek powinien mieć prawo sam siebie określić, bez względu na to, co mówi anatomia.

3. Gender studies

Gender studies to nurt, który narodził się na skutek tzw. drugiej fali feminizmu, która miała miejsce w latach 70 XX wieku. To nowopowstała dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem pojęć tożsamości płciowej - kobiecości, męskości na przestrzeni wielu aspektów społecznych i kulturowych. Nauka ta bada także wpływ gospodarki, władz i instytucji na tożsamość płciową danego człowieka.

Analizuje szereg procesów, które mogą kształtować świadomość i osobowość, a także normy określające kobiecość lub męskość. Bada znaczenie środowisk patriarchalnych, w których to mężczyźni dominują, a kobiety pełnią swego rodzaju role drugoplanowe. Według tego założenia za cechy męskie uważa się siłę, a damskie - słabość, oddanie i bierność. Badacze gender studies próbują nie tylko odszukać przyczynę pojawienia się tego stereotypu, ale także szuka możliwości zerwania z nim. Wówczas płeć nie będzie już wyznacznikiem osobowości.

Gender studies nie znajduje zwolenników wśród konserwatystów, którzy dopatrują się zbyt dużego wpływu feminizmu na ideologię gender. Przeciwnicy tej ideologii znajdują się także wśród socjobiologów, którzy uważają, że określenie gender narusza silny fundament w postaci biologicznych i genetycznych uwarunkowań rozwoju człowieka.