Celibat w kościele katolickim – zasady, historia, celibat współcześnie

Celibat właściwie oznacza dobrowolną rezygnację z małżeństwa. Często rozumiany jest też jako abstynencja seksualna. Może być to pewien przejściowy etap w życiu człowieka, związany np. z zasadami wyznawanej religii.

Katechizm Kościoła Katolickiego stanowi, że Narzeczeni są powołani do życia w czystości przez zachowanie wstrzemięźliwości. (...). Przejawy czułości właściwe miłości małżeńskiej powinni zachować na czas małżeństwa. (...).

W pożyciu seksualnym Kościół uznaje dwa cele - przekazanie życia i umocnienie małżeńskiej miłości. Są one nierozłączne, bo człowiek - jako istota cielesno-duchowa - ma rodzić się z miłości i w niej wzrastać, a miłość małżeńska jest nie tylko płodna, ale i bardzo ważna dla rodzinnego szczęścia.

Z punktu widzenia Katechizmu oraz encykliki Humane Vitae wedle których stosunek seksualny powinien być otwarty na przekazanie życia. Przed ślubem natomiast katolicy powinni powstrzymać się od wszelkiej aktywności seksualnej.

Jeżeli chodzi o konsekwencje biologiczne, zdrowotne, to brak aktywności seksualnej- masturbacji i stosunków- stopniowo prowadzić może do zaniku z niedoczynności, czyli osłabienia, czy wręcz zaniku reaktywności seksualnej, zmniejszenia poziomu niektórych neuroprzekaźników, czy hormonów, co może skutkować między innymi przerostem prostaty u mężczyzn, predyspozycjami do depresji, a nawet przyśpieszeniem procesów starzenia się organizmu.

Oczywiście jest to kwestia indywidualna, to czy wystąpią aż tak negatywne skutki abstynencji zależy od uwarunkowań genetycznych, miejsca seksu w hierarchii potrzeb danej osoby.

Celibat praktykowany jest głównie ze względów religijnych – celibat obowiązuje przede wszystkim księży kościoła rzymskokatolickiego oraz biskupów z kościoła prawosławnego. Celibat odgrywa również ważną rolę w hinduizmie oraz buddyzmie. W kościołach anglikańskich, protestanckich celibat nie obowiązuje aczkolwiek dopuszczalne jest dobrowolne bezżeństwo i nie jest ono źle widziane.

Natomiast całkowicie odrzucają celibat chociażby Świadkowie Jehowy, uznając go za sprzeczny z Pismem Świętym. Podobnie Islam odrzuca celibat i zaleca małżeństwo. Sam celibat przede wszystkim polega na wstrzemięźliwości seksualnej oraz rezygnacji ze wstępowania w związek małżeński.

Początkowo celibat w koście katolickim był dobrowolnym wyborem – niosący słowo Jezusa Chrystusa samodzielnie decydowali się na wstrzemięźliwość seksualna oraz odrzucenie małżeństwa. Przykładem tego rodzaju praktyki był dla uczonych w Piśmie Świętym przede wszystkim sam Jezus Chrystus, który praktykował celibat. Przykładami takich osób są m.in. Jan Chrzciciel oraz św. Paweł.

Z upływem czasu decyzje o dobrowolnym celibacie zaczęto pochwalać, ale dopuszczano jeszcze do święceń kapłanów w związkach małżeńskich. Nawet w małżeństwach zresztą zalecana była wstrzemięźliwość seksualna. Kapłani, którzy owdowieli nie mogli po raz kolejny wejść w związek małżeński. Tak z czasem mimo, że celibat nie był jeszcze usankcjonowaną praktyką w VII wieku stał się powszechnym prawem na Zachodzie Europy.

Natomiast jeśli chodzi o oficjalne wprowadzenie celibatu do kościoła katolickiego to został on wprowadzony w ramach reformy gregoriańskiej za czasów papieża Grzegorza VII. W życie został wprowadzony czasem, pod koniec średniowiecza nie był respektowany przez wszystkich kapłanów.

Dopiero Sobór Trydencki w dekrecie na temat małżeństwa z 1563 roku wychwalił celibat ponad małżeństwo i uznał, że składający śluby czystości zawierający małżeństwo powinni być wyłączeni z życia kościoła.

Podobnie później wielokrotnie władze kościoła potwierdzały potrzebę utrzymywania celibatu. Sam celibat aktualnie usankcjonowany jest od 1917 roku w kodeksie prawa kanonicznego.

Współcześnie, temat celibatu w kościele katolickim jest szeroko komentowany w mediach – zwłaszcza wtedy, kiedy na światło dzienne wychodzą skrzętnie skrywane prawdy o księżach posiadających partnerki i dzieci czy też nawet księżach homoseksualistach. Kontrowersyjna książka autorstwa Marcina Wójcika pt. „Celibat. Opowieści o miłości i pożądaniu” ożywiła również i w Polsce dyskusję na temat tego czy celibat ma jeszcze sens.

Sam papież Franciszek sugerował, że mimo iż sam jest zwolennikiem celibatu należy zastanowić się czy być może w szczególnych wypadkach również osoby nie powinno się dopuszczać do święceń osób nietrzymających celibatu.

W kościele katolickim zresztą już teraz można się spotkać z przykładami księży, którzy legalnie posiadają żony i dzieci – mowa tutaj o księżach, którzy przeszli z kościoła protestanckiego do rzymskokatolickiego.