HBA – na czym polega i jak się przygotować do badania?

HBA jest badaniem, które pomaga określić dojrzałość i funkcjonalność plemników. To test funkcjonalny, który wykonuje się w ramach rozszerzonej diagnostyki niepłodności u mężczyzn. W trakcie badania pod mikroskopem zlicza się plemniki ruchome, które są związane i niezwiązane ze specjalną płytką pokrytą hialuronianem. Co warto o nim wiedzieć?

1. Co to jest HBA?

HBA to test funkcjonalny stosowany w diagnostyce niepłodności męskiej, który pozwala określić dojrzałość i funkcjonalność plemników w próbce świeżego nasienia. Jego nazwa pochodzi od angielskiej nazwy „Hyaluronan Binding Assay”, czyli test wiązania się z hialuronianem, która wyjaśnia jego istotę. W badaniu bowiem określa się, jaki procent plemników wiąże się z kwasem hialuronowym obecnym na specjalnie przygotowanym szkiełku mikroskopowym. Określenie zdolności wiązania się plemników z substancją umożliwia oszacowanie ilości dojrzałych plemników, zdolnych do zapłodnienia komórki jajowej.

Hialuronian odgrywa ważną rolę w interakcjach między plemnikami i komórką jajową. W naturalnych warunkach organizmu kwas hialuronowy w dużych ilościach występuje w osłonce, która otacza komórkę jajową. Dojrzałe i prawidłowo wytworzone plemniki posiadają białka pozwalające na rozpoznanie i wiązanie się ze składnikami osłonki. Na powierzchni ich główek tworzą się miejsca przeznaczone do łączenia się z hialuronianem i osłonką komórki jajowej.

Zobacz film: "Najlepsza pora na seks, kiedy starasz się o dziecko"

Plemniki niedojrzałe lub te, które nie przeszły prawidłowo etapów spermatogenezy, nie wiążą się z kwasem hialuronowym. Oznacza to, że zdolność plemników do wiązania się z hialuronianem jest niezbędna do zapłodnienia komórki jajowej. Brak możliwości wiązania z substancją oznacza brak możliwości zapłodnienia komórki jajowej.

2. Na czym polega badanie?

Test HBA przeprowadza się na szkiełku mikroskopowym pokrytym kwasem hialuronowym. Po nałożeniu na nie próbki świeżego nasienia, po kilkunastu minutach ogląda się je pod mikroskopem świetlnym. Przyglądając się próbce zlicza się co najmniej sto ruchliwych plemników (zarówno tych, które związały się z kwasem, jak i tych, które się nie związały). Jeżeli stwierdzi się wysoki odsetek plemników niewiążących się z hialuronianem oznacza to, że plemniki nie mają możliwości (bądź mają ograniczoną możliwość) zapłodnienia komórki jajowej.

Nie istnieją precyzyjne wartości referencyjne, do których należy odnosić wyniki badania wiązania plemników z hialuronianem. Są one podawane w instrukcji przeprowadzania testu. Wynik testu HBA uznaje się za prawidłowy, jeżeli w badanej próbce z hialuronianem wiąże się minimum 80% ruchliwych plemników. Wynik jest nieprawidłowy, jeśli ilość ta jest mniejsza. Wynik testu jest negatywny, gdy na próbce pod mikroskopem widoczne są plemniki, które pływają swobodnie, nie są przyłączone się do szkiełka z substancją.

Warto wiedzieć, że wynik nieprawidłowy nie oznacza bezpłodności, a problemy z zapłodnieniem. Im jest niższy, tym mniejsze są szanse na poczęcie dziecka.

3. Wskazania do wykonania testu HBA

Test HBA warto wykonać:

• w przypadku niepłodności o nieustalonej przyczynie (niepłodność idiopatyczna),
• przy nieudanych procedurach IVF,
• jako badanie uzupełniające do badania ogólnego nasienia (rozszerzone badanie spermy),
• jako badanie uzupełniające do badania fragmentacji DNA plemników,
• w przypadku poronień nawracających,
• podczas kwalifikacji pary do metod rozrodu wspomaganego, np. podczas kwalifikowania pacjentów do procedury zapłodnienia pozaustrojowego, by dobrać odpowiednią metodę zapłodnienia komórek jajowych.

4. Jak przygotować się do badania HBA?

Do wykonania testu HBA konieczna jest próbka nasienia pobranego zgodnie z ustalonymi zasadami. Przed wykonaniem testu HBA należy zachować do najmniej 2-dniowy okres wstrzemięźliwości płciowej. Warto także zrezygnować z używek na minimum 5 dni przed oddaniem próbki. Gdy pojawi się gorączka bądź infekcja, z badaniem należy się wstrzymać nawet 10 tygodni. Test HBA kosztuje około 250 zł, a wynik dostępny jest po około 2 godzinach.

Nasienie może być oddawane w trakcie stosunku płciowego do specjalnej prezerwatywy, jak i na drodze masturbacji, również poza laboratorium. Ważne jest, by dostarczyć wówczas próbkę najpóźniej do godziny od ejakulacji.

Warunkiem koniecznym do wykonania testu HBA jest obecność ruchliwych plemników w świeżym nasieniu, ponieważ wynik uzyskuje się na podstawie zliczania plemników ruchomych. Tym samym test HBA nie może być przeprowadzone u mężczyzn, u których stwierdzono ciężką postacią astenospermii. Badanie może być także trudne do przeprowadzenia u pacjentów z bardzo małą liczbą plemników (ciężką oligozoospermią).