Późna ciąża - zagrożenia i badania prenatalne w późnej ciąży

Możliwość przesunięcia wieku, w którym kobieta rodzi pierwsze dziecko, to prawdziwy postęp i udogodnienie. Od czasu zalegalizowania antykoncepcji średni wiek pierwszej ciąży przesunął się z 24 na 29 lat. Tymczasem nie należy czekać zbyt długo: późna ciąża to ryzyko komplikacji zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Wiadomo na przykład, że ciąża w późnym wieku zwiększa ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa. A ponieważ z wiekiem obniża się również płodność, największe ryzyko wiąże się z brakiem potomstwa w ogóle.

1. Właściwy moment na dziecko

Ze względów prywatnych i zawodowych kobiety przesuwają decyzję o pierwszym dziecku. Dzięki powszechnie dostępnej antykoncepcji mogą wybierać ten najlepszy moment na zajście w ciążę. Jednak należy uważać, żeby „właściwy moment” nie przypadał zbyt późno. O późnej ciąży mówi się w przypadku poczęcia dziecka po trzydziestym piątym roku życia. Dlaczego? Od tego momentu płodność znacząco spada, a ryzyko komplikacji w czasie ciąży wzrasta. To dlatego późna ciąża wiąże się z wieloma zagrożeniami i wymaga dokładniejszej i bardziej skrupulatnej opieki lekarskiej.

Płodność spada już od trzydziestego roku życia – zmniejsza się prawdopodobieństwo implantacji embrionu, a długość oczekiwania na ciążę wzrasta z pięciu miesięcy w wieku około 20 lat do piętnastu miesięcy w wieku lat 40. Kobieta po 35. roku życia jest narażona na większe problemy związane z zajściem w ciążę i ma na nią tylko 50% szans. Większość pań w tym wieku boryka się z kłopotami związanymi z płodnością, ponieważ organizm produkuje mniejsze ilości progesteronu. Istnieje też większe ryzyko wystąpienia cukrzycy czy podniesienia poziomu ciśnienia krwi w czasie ciąży. Jeśli okazuje się, że jedno z partnerów jest niepłodne, leczenie niepłodności może zacząć się dopiero po dwóch latach starań, a kobieta staje się coraz starsza.

Oczywiście współczesna medycyna dysponuje odpowiednimi narzędziami, które pomagają kobietom w zajściu w ciążę. Jednak, mimo że metody wspomagania prokreacji są coraz bardziej skuteczne, nie są w stanie zrekompensować naturalnego spadku płodności związanego z wiekiem. Co więcej, dzieci, które rodzą się dzięki ingerencji specjalistów, częściej są wcześniakami lub mają problemy natury neurologicznej.

2. Zagrożenia późnej ciąży

Ryzyko poronienia w wieku 20 lat wynosi 10%, natomiast po 45. roku życia przekracza 90%. Ciąża w późnym wieku zwiększa również ryzyko anomalii chromosomowych u dziecka, jak np. zespół Downa. Wraz z wiekiem ojca wzrasta również ryzyko chorób autosomalnych, m.in. zespołu Marfana i achondroplazji. Zespół Downa jest spowodowany przez nieprawidłowy podział komórek na początku rozwoju płodu. Eksperci medyczni uważają, że często zaczyna się w komórce jajowej przed lub w momencie poczęcia – błąd rzadziej pojawia się w plemnikach. Jednak nadal nie wiadomo, co dokładnie powoduje nieprawidłowy podział komórek. Najprawdopodobniej ta niepokojąca zmiana wynika z faktu, iż dzieci rodzone są przez coraz starsze kobiety. Wiek matki jest dobrze znanym czynnikiem ryzyka urodzenia dziecka z zespołem Downa. Im późniejsza ciąża, tym większe obawy rodziców związane z wadami genetycznymi u dziecka. Wraz z wiekiem przyszłej mamy wzrasta też ryzyko komplikacji przy porodzie. Starsze kobiety są bardziej narażone na potrzebę asysty medycznej w postaci użycia kleszczy bądź cesarskiego cięcia.

3. Badania prenatalne w późnej ciąży

Jeżeli kobieta ma powyżej 35 lat lub ojciec dziecka powyżej 55 lat, zaleca się wykonanie diagnostyki prenatalnej, amniopunkcji, w celu wykrycia możliwych anomalii płodu. Badanie to wiąże się z dosyć dużym ryzykiem poronienia – czasami wyższym niż to, które mogłyby spowodować ewentualne anomalie. Obecnie do 20% kobiet ciężarnych ma wykonywaną amniopunkcję. Jest to badanie inwazyjne i polega na nakłuciu powłok brzusznych i pobraniu igłą płynu owodniowego z macicy, w którym znajdują się komórki rozwijającego się dziecka. Nieinwazyjnym badaniem prenatalnym jest test PAPP-A, wykonywany z krwi. Wszystkie badania prenatalne są odpłatne.

Po 40. roku życia dwukrotnie zwiększa się ryzyko związane z nadciśnieniem i cukrzycą w ciąży. Natomiast prawdopodobieństwo obumarcia płodu wzrasta z czterech na tysiąc w wieku 20-29 lat do dziesięciu na tysiąc po czterdziestce. Młode kobiety powinny być informowane o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą późna ciąża. Może skłoni je to do szybszego decydowania się na potomstwo. Starsze matki podkreślają jednak często, że późniejsze macierzyństwo pozwoliło im na zrealizowanie się na innych polach – miały czas na rozwój kariery zawodowej, podróże, budowanie silnej relacji z partnerem, spotkania z przyjaciółmi i wiele innych rzeczy. Są często lepiej przygotowane psychicznie do swojej nowej roli – mają większą świadomość ciała, bardziej dojrzale podchodzą do ciąży i porodu. Posiadają też większą stabilizację finansową niż młode mamy.

Ciąża to czas wielkich zmian dla organizmu kobiety. Niektóre są typowe i choć uciążliwe, np. zgaga, mdłości, można sobie z nimi samemu poradzić. Są jednak i takie, których nie wolno zbagatelizować. Szybkiej konsultacji z lekarzem wymagają: plamienie lub krwawienie z dróg rodnych, upławy, bóle brzucha lub podbrzusza, uczucie twardnienia brzucha, obrzęki ciała lub nóg.