Co jest potrzebne do szczęścia?
W 1943 roku amerykański psycholog Abraham Maslow zasugerował, że każda jednostka dąży do zaspokojenia szeregu potrzeb, uporządkowanych pod względem wartości. Stworzona przez niego piramida potrzeb miała u podstawy potrzeby fizjologiczne, bez których egzystencja byłaby niemożliwa. Następny poziom to potrzeba bezpieczeństwa, dalej potrzeba miłości i przynależności, potrzeba szacunku i uznania, aż do usytuowanej na szczycie piramidy – potrzeby samorealizacji.
1. Hierarchizacja potrzeb
Naukowcy z Uniwersytetu w Illinois zdecydowali się sprawdzić, czy hierarchia przedstawiona przez Maslowa jest reprezentatywna dla populacji żyjących w różnych zakątkach globu. Do badań zgromadzili dane ze 123 krajów reprezentujących najbardziej znaczące obszary całego świata. Profesor psychologii Uniwersytetu w Illinois Ed Diener mówi: „Każdy, kto wie choć odrobinę na temat psychologii, słyszał o piramidzie potrzeb Maslowa. Nurtującym pytaniem jest: czy istnieje dowód na istnienie takiej hierarchii wartości? Mimo iż programy nauczania sugerują omawianie tego tematu na zajęciach, nie wspomina się badań dowodzących słuszności tej teorii”. Z tego właśnie powodu naukowcy zwrócili się do międzynarodowego ośrodka badań opinii publicznej – The Gallup World Poll, który prowadził badania dotyczące hierarchii wartości w 155 krajach świata, w okresie od 2005 do 2010 roku. W ankietach występowały pytania dotyczące takich czynników życiowych, jak jedzenie, schronienie, bezpieczeństwo, wsparcie społeczne, szacunek, samorealizacja, poczucie sukcesu oraz doświadczanie pozytywnych i negatywnych emocji.
2. Wyniki badań
Badania wykazały, że chęć zaspokojenia potrzeb wspomnianych przez Maslowa ma uniwersalny charakter i rzeczywiście wpływa na poczucie szczęścia. Okazuje się jednak, że kolejność zaspokajania potrzeb nie ma większego wpływu na osiągnięcie satysfakcji czy radości z życia. Osobista hierarchia wartości może znacznie różnić się od tej zaprezentowanej na piramidzie. Ta wydaje się tylko uogólnieniem. Ponadto, wbrew sugestiom Maslowa, badacze wykazali, że na pozytywną ocenę życia w największej mierze wpływa zaspokajanie podstawowych potrzeb związanych z sytuacją finansową, schronieniem czy snem. Wartości zajmujące najwyższe piętra piramidy, jak wsparcie społeczne, szacunek czy autonomia, nie okazały się powodem szczęścia, ale raczej źródłem pozytywnych bądź negatywnych emocji. Według badanych, na osiągnięcie szczęścia wpływa także to, czy inni członkowie społeczności zaspokoili swoje potrzeby. Okazuje się więc, że satysfakcja życiowa nie jest sprawą indywidualną, a zbiorową.
Badania naukowców z Illinois pokazują, że teoria Maslowa jest w dużej mierze prawidłowa. Zaspokajanie potrzeb piramidy stworzonej przez psychologa rzeczywiście koreluje ze szczęściem. Interesujące jest jednak, że nie jest konieczne zaspokojenie potrzeb niższych rzędów, aby osiągnąć wartości wyższe, co było głównym założeniem teorii Maslowa. Z przeanalizowanych ankiet można też wywnioskować, że różne rodzaje potrzeb są źródłami różnych pojęć dobrostanu, tj. chwilowego bądź stałego.