Molestowanie w pracy

Molestowanie jest przestępstwem przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, formą przemocy seksualnej i dyskryminacji ze względu na płeć. Ofiarami w ogromnej większości są kobiety. Sprawca doprowadza, zmusza do kontaktu intymnego wykorzystując stosunek zależności (pracodawca - pracownik, nauczyciel – uczeń), czy krytyczne położenie ofiary (wierzyciel – dłużnik). Gdy ma to miejsce w pracy, mówimy o mobbingu.

1. Co to jest mobbing?

W świetle prawa mobbing jest działaniem, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności, poniżenie lub upokorzenie pracownika. Może przybrać formę szantażu, „coś za coś”, składania niechcianych, uwłaczających propozycji, komentarzy dotyczących wyglądu kobiety, dotykania jej, mimo iż sobie tego nie życzy. Inny rodzaj to stworzenie wrogich warunków pracy, w tym wypadku sprawcą może być zarówno przełożony jak i współpracownicy.

Często uwagi naruszające godność, obraźliwe propozycje ze strony kolegów z pracy są bagatelizowane, interpretowane jako niewybredne żarty. Nie dochodzi do wyciągnięcia żadnych konsekwencji służbowych i prawnych. Poza tym inni współpracownicy mogą opowiadać się po stronie szefa, nawet jeżeli doskonale wiedzą o jego nadużyciach - ma nad nimi władzę ekonomiczną, podobnie jak nad osobą wykorzystywaną.

W polskiej rzeczywistości często to osoby poszkodowane, a nie sprawcy spotykają się z publicznym potępieniem – przypomnijmy tylko posłanki Samoobrony stające w obronie kolegów, gdy sprawa przemocy seksualnej w tej partii wyszła na jaw, msze zamawiane jako wyraz poparcia i solidarności w intencji prezydenta Olsztyna. A osoby poszkodowane skazane na ostracyzm i wstyd, muszą dochodzić swoich praw samotnie. Jeżeli mają taką możliwość, wolą po prostu zmienić miejsce pracy.

Część kobiet zdaje się też ulegać obyczajowemu szantażowi. Chcą być „fajne”, „kobiece”, a nie „niedostępne”, „sztywne”, i nie bronią swoich granic. A może zdają sobie sprawę, że ujawniając nadużycia najprawdopodobniej to one utraciłyby twarz i pracę? Czy jest to sytuacja rzadka, wyjątkowa? Niestety nie, 10% pracujących Polek w wieku do 34 lat doświadczyło nieakceptowanego zachowania o charakterze seksualnym ze strony przełożonego, a aż 20% molestowania werbalnego.

2. Molestowanie seksualne w pracy

Molestowanie seksualne w pracy to problem najczęściej dotyczący kobiet, choć nie tylko. Wbrew pozorom, molestowanie dotyczy także mężczyzn. Co więcej, nie zdarza się ono jedynie w biurach, gdzie większość stanowią mężczyźni, a obiekcje kobiety są zbywane śmiechem. Molestowanie seksualne w miejscu pracy wiąże się z wykorzystywaniem swojej zwierzchności nad drugim człowiekiem. Oczywiście to, co jest obraźliwe dla jednej osoby, może być tylko zabawnym komentarzem dla innej. Aby stwierdzić, czy dane zachowanie jest molestowaniem, zawsze należy brać pod uwagę, co czuje osoba, wobec której skierowane są działania czy słowa.

Molestowanie seksualne w pracy może mieć charakter werbalny, niewerbalny i fizyczny.

Werbalne molestowanie może przejawiać się:

• komentarzami na temat wyglądu, ubioru czy ciała,
• nieprzyzwoitymi sugestiami,
• pytaniami lub komentarzami dotyczącymi życia intymnego osoby molestowanej,
• żądaniami lub prośbami dotyczącymi czynności seksualnych,
• szantażem seksualnym – seks w zamian za awans lub podwyżkę.

Niewerbalne molestowanie, to:

• wpatrywanie się w ciało osoby molestowanej,
• prezentowanie materiałów zawierających treści erotyczne.

Fizyczne molestowanie seksualne w miejscu pracy to najpoważniejsza forma molestowania. Zachowania oznaczające molestowanie fizyczne, to:

• dotykanie,
• szczypanie,
• obejmowanie,
• całowanie,
• zmuszanie do czynności seksualnych,
• gwałt.

3. Jak uniknąć molestowania w pracy?

Może się zdarzyć, że mężczyzna na wyższym stanowisku nie ma na myśli nic złego, a dla ciebie jego słowa czy zachowania są obraźliwe. Aby nie dopuścić do dalszych nieporozumień:

• przeprowadź z nim rozmowę od razu,
• mów spokojnie i jasno,
• opisz, jakie zachowania są dla ciebie nieprzyjemne, wyjaśnij, że są dla ciebie obraźliwe i zaznacz, że ich sobie nie życzysz w przyszłości,
• nie poddawaj się próbie umniejszania czy lekceważenia twoich odczuć,
• nie uśmiechaj się,
• nie przepraszaj, nie ty tu zawiniłaś,
• kiedy skończysz to, co masz do powiedzenia, odejdź – im krótszy komunikat, tym będzie bardziej zrozumiały.

Jeśli powyższa rozmowa nie pomoże, a zachowanie molestującej cię osoby się nie zmieni – zwróć się bezpośrednio do pracodawcy. Możesz wynotować sobie, kiedy i w jaki sposób doszło do molestowania. Ważne jest, czy były przy tym obecne inne osoby – zapisz sobie ich imiona, abyś w razie potrzeby miała świadków.

Bardzo często zdarza się, że osoby molestowane, zamiast robić coś w swojej sprawie, po prostu rezygnują z pracy. Wtedy stają się jeszcze bardziej poszkodowane, a osoba molestująca nie obawia się konsekwencji i w efekcie może molestować także inne osoby.

Wielu mężczyzn czuje, że seksualne propozycje skierowane w stronę kobiety powinny im pochlebiać. Jednak w większości przypadków tak nie jest. Mogą wystarczyć spokojna rozmowa i wyjaśnienie, aby molestowanie seksualne przestało być naszym problemem.