Pierwsza miłość – charakterystyka, ryzyko depresji, składniki miłości

Pierwsza miłość to jedno z najważniejszych uczuć w naszym życiu. Jak każde uczucie, miłość ulega nieuchronnym zmianom, nie z powodu słabości charakteru czy zewnętrznych trudności, lecz dlatego, że taka jest jego natura. Jednak od pewnego momentu większość tych zmian jest szkodliwa dla kochających się ludzi, a ich miłość skazana jest na różne niepowodzenia, jeśli zmianom tym nie potrafią zapobiec. Problem jest jednak w tym, że tylko niektórym zmianom można zapobiec, a pierwsza miłość kończy się rozstaniem.

1. Pierwsza miłość – charakterystyka

Związki okresu adolescencji, czyli pierwsza miłość, określa się mianem preintymnych. Z jednej strony charakteryzuje je nietrwałość, często odwrotnie proporcjonalna do gwałtowności uczuć, podatność na różne zewnętrzne i wewnętrzne czynniki zakłócające, tendencja do ukrywania pierwszej miłości z równoczesną potrzebą pokazywania światu uczucia. Z drugiej strony – w przeciwieństwie do późniejszych związków intymnych – w pierwszej miłości zauważa się brak poczucia bliskości, zdolności do poświęceń na rzecz związku lub poświęcenie, ale z lękiem o jego utratę.

Pierwsza miłość to szkoła uczuć, która przygotowuje młodzież do dojrzałych, partnerskich, intymnych relacji. Adolescenci mają dzięki nim okazję skonfrontować swoje wyobrażenia o partnerstwie z rzeczywistością, budować realistyczny obraz związku dwojga ludzi, mierzyć się z trudnościami i szukać dróg rozwiązywania konfliktów z bliską osobą, udzielać jej wsparcia w krytycznych momentach życiowych. Pierwsza miłość właśnie na to pozwala.

Zobacz film: "Długotrwały związek"

2. Pierwsza miłość a inne zadania życiowe

Potrzeba więzi, bycia w związku jest w tym okresie tak silna, że młody człowiek stoi przed kolejnym wyzwaniem zachowania proporcji pomiędzy zaangażowaniem uczuciowym, jakim jest pierwsza miłość, a innymi zadaniami życiowymi, na przykład nauką. Konflikt ten wiąże się z typowym dla adolescencji funkcjonowaniem, pełnym przesady i chęci całkowitego podporządkowania własnego życia tej jedynej osobie. Rozczarowania, jakie niesie miłość, przeżywane równie intensywnie jak pierwsza miłość, zwykle przy odpowiednim wsparciu rodziców czy przyjaciół, stają się ważnym doświadczeniem na drodze do budowania trwałych, odpowiedzialnych relacji.

3. Pierwsza miłość – ryzyko depresji

Jednak może być też inaczej. Możemy nie doświadczać owego wsparcia od rodziców ani od przyjaciół, wtedy musimy sami radzić sobie z pierwszymi doświadczeniami, jakie niesie ze sobą pierwsza miłość, Młodzi, niedoświadczeni ludzie szczególnie narażeni są na zranienia. Nadmierna ufność, fascynacja, zauroczenie – to wszystko może utrudniać zachowanie „zdrowego” dystansu. Nieszczęśliwa miłość staje się pułapką dla młodego człowieka, rodzi ryzyko przeżywania rozczarowań, zawiedzionej, niespełnionej miłości, a przy intensywności doznawanych uczuć może prowadzić do załamania, obniżenia nastroju, a nawet samej depresji. Dlatego doświadczenia, jakim jest pierwsza miłość, należy traktować jako ważne, często rzutujące na dalsze życie, wybory partnerów czy nawet na motywację (bądź jej brak) dokonywania takich wyborów.

4. Pierwsza miłość – zmiany w związkach

Związki ludzi oparte na miłości ulegają w trakcie swego trwania daleko idącym przemianom. Pierwsza miłość przechodzi podobne zmiany. W poważnym stopniu zmienia się treść uczucia łączącego partnerów, czyli miłość i jej istota. Wystąpienie takich zmian jest zwykle traktowane albo jako pojawienie się, albo „zanik” prawdziwej miłości. Przyczyny takich zmian są zwykle upatrywane w negatywnych cechach partnera lub własnych („On jest zbyt samolubny na to, żeby mógł zdobyć się na prawdziwą miłość”). Z drugiej strony takie obserwacje bardziej mogą skłaniać do refleksji o naturze pierwszej miłości niż o naturze zaangażowanych w dany związek osób.

5. Pierwsza miłość – składniki miłości

Warto się przyjrzeć podstawowym składnikom miłości, aby zrozumieć, że tak naprawdę zmienność naszych uczuć jest nieuchronna. Nie można raz na zawsze pokochać i trwać w identycznym stanie uczuciowym. Miłość, również pierwsza miłość, składa się z trzech zasadniczych składników:

• intymność,
• namiętność,
• zaangażowanie.

5.1. Pierwsza miłość – intymność

Intymność w związku to łagodne, pozytywne uczucia i towarzyszące im działania, wyrażające przywiązanie, bliskość i wzajemną zależność partnerów od siebie. Uczucia te wynikają z umiejętności komunikowania się, wzajemnego zrozumienia i wspierania. Rozwijają się w raz z rozkwitem pierwszej miłości. Powstają one w trakcie wzajemnego poznawania się partnerów, stąd też intymność powoli rośnie w miarę trwania związku miłosnego i wykształcania się tzw. scenariuszy wzajemnych kontaktów, tj. ciągów działań partnerów w najczęściej powtarzających się sytuacjach. Wykształcenie takich scenariuszy jest silnie nagradzające, wskutek czego scenariusze te utrwalają się i automatyzują.

Jednak rutyna jest zabójcza dla uczuć, szczególnie pozytywnych, i dla pierwszej miłości. Bowiem warunkiem niezbędnym do powstania emocji jest przerwanie rutyny i pojawienie się zdarzeń nieoczekiwanych, odbiegających od tzw. „normy”. Ponieważ w miarę trwania udanego związku, rónież w pierwszej miłości, wszystkie „zgrzyty” powoli zanikają, zanikają także warunki niezbędne do pojawienia się uczuć pozytywnych, a w konsekwencji intymność powoli spada.

5.2. Pierwsza miłość – namiętnosć

Namiętność jest konstelacją silnych emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, często z uwydatnionym pobudzeniem fizjologicznym. Emocjom tym towarzyszy silna motywacja do maksymalnego połączenia się z partnerem. Wiele typowych przejawów pierwszej miłości wskazywanych przez ludzi, to przejawy właśnie namiętności:

• pragnienie i poszukiwanie fizycznej bliskości,
• przypływ energii,
• uczucie podniecenia,
• kontakty seksualne,
• obsesja na punkcie partnera.

Dominującym elementem namiętności w pierwszej miłości są zwykle pragnienia erotyczne. Podczas gdy dynamika intymności jest łagodna, dynamika namiętności jest dramatyczna. Namiętność intensywnie rośnie, szybko osiągając swoje szczytowe natężenie i niemal równie szybko gaśnie.

5.3. Pierwsza miłość – zaangażowanie

Zaangażowanie nie tylko w pierwszej miłości oznacza decyzje i działania ukierunkowane na przekształcenie relacji, jaką jest pierwsza miłość, w trwały związek oraz na jego utrzymanie, mimo przeszkód. Podczas gdy namiętność pozostaje niemal całkowicie poza wolicjonalną kontrolą, a intymność poddaje się jej tylko do pewnego stopnia, zobowiązanie jest wysoce podatne na kontrolę ze strony kochających się ludzi. Stanowi to zarówno o sile, jak i o stałości tego składnika uczucia, jakim jest miłość, również pierwsza miłość.

Z jednej strony silne zaangażowanie partnerów bądź nawet tylko jednego z nich może być jedynym, choć skutecznym, podtrzymującym związek. Z drugiej jednak strony zobowiązanie jest rezultatem świadomej decyzji, a ta może zostać zmieniona czy odwołana, w związku z czym cały ten składnik pierwszej miłości może przestać istnieć niemalże z dnia na dzień.

6. Pierwsza miłość – wpływ na życie

Pierwsza miłość, niezależnie czy tego chcemy, czy nie, w taki czy inny sposób kieruje całym naszym życiem. Fakt, że znaleźliśmy pierwszą miłość lub nie, straciliśmy ją, tęsknimy za nią, leży u podstaw wszelkiego cierpienia, wszystkich naszych niepowodzeń w życiu. Często nieudany związek w pierwszej miłości staje się przyczyną depresji. Miłość decyduje o naszej relacji z drugim człowiekiem, ze wszystkimi ludźmi. Niektórzy boją się kochać, nikt ich tego nie nauczył, zabrakło im prawidłowych wzorców, które przekazałyby im ich matki.