Układ limbiczny - budowa, funkcje, skutki chorób układu limbicznego
Układ limbiczny nazywany jest też układem rąbkowym lub brzeźnym. To układ struktur w mózgu, które wywierają ogromny wpływ na nasz organizm. To właśnie dzięki nim odczuwamy emocje, jesteśmy w stanie zapamiętywać informacje czy odczuwać motywację do konkretnych działań. To również za sprawą układu limbicznego rejestrujemy doznania węchowe. Co warto wiedzieć o układzie limbicznym?
1. Co to jest układ limbiczny?
Układ limbiczny (układ rąbkowy lub brzeźny) to układ struktur w mózgu, które uczestniczą w regulacji zachowań i stanów emocjonalnych (między innymi strachu czy zadowolenia).
Pierwsze wzmianki o nim pojawiły się w 1878 roku, ale pojęcie powstało dopiero w 1952 roku. Do tej pory układ limbiczny cieszy się dużym zainteresowaniem wśród naukowców.
2. Budowa układu limbicznego
Do układu limbicznego należą następujące struktury:
- węchomózgowie,
- płat limbiczny,
- zakręt obręczy,
- zakręt hipokampa,
- pole podspoidłowe,
- hipokamp,
- nawleczka szara,
- zakręt tasiemeczkowy,
- zakręt zębaty,
- ciało migdałowate,
- prążek krańcowy,
- przegroda przezroczysta,
- zakręt przykrańcowy,
- jądro półleżące,
- sklepienie,
- wzgórze,
- jądra przednie wzgórza,
- jądro przyśrodkowe wzgórza,
- podwzgórze,
- ciało suteczkowate,
- śródmózgowie,
- jądro międzykonarowe.
Niektórzy dodatkowo do układu limbicznego zaliczają istotę szarą, pole brzuszne nakrywki, zakręty oczodołowe, brzuszną część prążkowia i gałki bladej.
3. Funkcje układu limbicznego
Układ brzeźny odpowiada za czucie zapachów, głodu, pragnienia czy popędu seksualnego. Hipokampy, znajdujące się w półkulach mózgowych, sprawiają że jesteśmy w stanie przetwarzać informacje i je zapamiętywać.
Ciało migdałowate pozwala na odczuwanie radości, zadowolenia, lęku czy euforii. Dodatkowo wyposaża nas w pamięć emocjonalną. Co ważne, układ limbiczny kontroluje gospodarką hormonalną oraz odpowiada za na orientację w terenie.
Układ ten ma też wpływ na procesy w autonomicznym układzie nerwowym oraz układzie wewnątrzwydzielniczym. Wielu naukowców jest też zdania, że układ rąbkowy decyduje o odczuwaniu motywacji oraz ma związek z rozwojem uzależnień.
4. Skutki chorób układu limbicznego
Schorzenia układu limbicznego wywierają negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Mogą powodować między innymi zaburzenia w przyjmowaniu pokarmu czy odczuwaniu popędu seksualnego.
Układ rąbkowy oddziałuje również na krążenia krwi, oddychanie, pamięć i stany emocjonalne. Często uszkodzenia hipokampa skutkują trudnościami w zapamiętywaniu informacji, pacjent nie jest w stanie przypomnieć sobie co jadł na śniadanie lub co robił poprzedniego dnia.
Choroby układu limbicznego mogą mieć również poważne skutki i powodować padaczkę skroniową, chorobę otępienną, Alzheimera czy sklerozę. Dodatkowo pojawiają się stany lękowe, ADHD, a także zaburzenia psychotyczne i afektywne.
Obecnie trwają badania nad związkiem pomiędzy układem limbicznym, a schizofrenią. Okazuje się, że pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą mają zmniejszone struktury układu limbicznego.
