Kompleks Elektry - przyczyny, na czym polega, leczenie

Kompleks Elektry, nazwany na cześć postaci z mitologii greckiej, odnosi się do sytuacji, w której Elektra, córka Agamemnona i Klitajmestry, zachęcała swojego brata do zamordowania matki w celu pomszczenia śmierci ich ojca.

W psychologii kompleks Elektry odnosi się do teorii zaproponowanej przez Carla Gustava Junga w 1912 roku. Jest to koncepcja z zakresu psychoanalizy, zgodnie z którą dziewczynka rozwija szczególną więź emocjonalną z ojcem, identyfikując się z matką i naśladując jej postawę.

Kompleks Elektry jest naturalnym i przejściowym etapem rozwoju, ale może przebiegać z różną intensywnością i czasem trwania. Kluczową rolę odgrywają w tej kwestii interakcje w rodzinie i sposób, w jaki rodzice traktują dziecko.

Dziewczynki mogą pragnąć bliższej relacji z tatą, zwłaszcza gdy odczuwają brak uwagi lub wsparcia z jego strony, ta potrzeba może prowadzić do identyfikacji z matką oraz naśladowania jej zachowań. Wśród przyczyn kompleksu Elektry wymienia się również trudne przeżycia emocjonalne, takie jak konflikty, nagłe zmiany życiowe i traumy.

Według teorii Junga kompleks Elektry dzieli się na dwa etapy. Pierwszy okres obejmuje trzy pierwsze lata życia i charakteryzuje się naturalnym przywiązaniem do matki. Jung twierdził, że dziewczynki w tym czasie naturalnie budują silniejszą więź z matką niż z ojcem.

Około trzeciego roku życia następuje drugi etap kompleksu Elektry, kiedy dziecko zaczyna zwracać uwagę na szczególne traktowanie i uczucia, jakie ojciec okazuje matce. W rezultacie dziewczynka może odczuwać zazdrość i marzyć, by być dla taty tak samo ważna.

Skutkiem tego kompleksu są tłumione, podświadome pragnienia fizycznego kontaktu z ojcem oraz narastająca niechęć i wrogość wobec matki, którą dziewczynka postrzega jako rywalkę. Jednocześnie chcąc przypodobać się ojcu naśladuje rodzicielkę, jej postawę, gesty i cechy charakteru.

Kompleks Elektry jest naturalnym zjawiskiem, które zazwyczaj przebiega łagodnie, dziewczynki stają się po prostu bardziej zaborcze i starają się zwrócić na siebie uwagę. Objawy kompleksu Edypa to przywiązanie do ojca, zazdrość o matkę oraz manifestowanie krzykiem lub płaczem niezadowolenia, gdy tata okazuje swojej partnerce uczucia.

Stan ten mija około szóstego lub siódmego roku życia, kiedy dziecko przenosi swoje zainteresowania na rówieśników. Zdaniem Junga kompleks Elektry jest naturalną fazą rozwoju, niezbędną w ukształtowaniu psychoseksualnej postawy dziewczynek.

Niewłaściwe postępowanie w przebiegu kompleksu Elektry może mieć wpływ na relacje dorosłej kobiety z mężczyznami. Przede wszystkim może ona próbować znaleźć sobie partnera znacznie starszego od siebie, podobnego do ojca pod względem wyglądu, zachowania czy wykonywanego zawodu.

Celem takiego postępowania będzie potrzeba zastąpienia roli taty i stworzenia relacji z kimś, kto obdarzy ją bezwarunkową miłością. Niestety są to nierealne oczekiwania i partner nie jest w stanie im sprostać.

W efekcie związki kobiety będą krótkotrwałe i przelotne, co dodatkowo nasili odczuwaną frustrację i obniży samoocenę. Kobiety z kompleksem Elektry mają problemy ze znalezieniem partnera, ze względu na bardzo wysokie oczekiwania i poszukiwania oparte na wzorze wyidealizowanego obrazu ojca.

Przyjmują postawę roszczeniową oczekując niemożliwego, uciekając się do szantażu emocjonalnego lub próbując uwieść żonatych mężczyzn. Z drugiej strony odrzucenie przez ojca w trakcie kompleksu Elektry może wpłynąć na niską samoocenę i przyczynić się do tworzenia toksycznych związków z przemocą i wykorzystywaniem w tle.

Podstawą postępowania w przypadku kompleksu Elektry w dorosłości jest psychoterapia, której celem jest zrozumienie wszystkich emocji w związku z relacją z rodzicami.

Proces terapeutyczny skupia się na konfrontacji z własnymi pragnieniami oraz związanymi z nimi uczuciami, często wstydem, złością, odrzuceniem czy poczuciem winy. Podstawą jest przepracowanie wszystkich bolesnych doświadczeń, a także spojrzenie na matkę i ojca z nowej perspektywy.