Masochizm seksualny – przyczyny, objawy i leczenie

Masochizm jest zaburzeniem seksualnym i parafilią, określaną niegdyś mianem dewiacji lub perwersji. To trwała preferencja seksualna wyrażana w stosunku do określonego przedmiotu (fetyszu) lub konkretnego zachowania.

Zaburzenie preferencji seksualnych ma związek z tym, że podniecenie i satysfakcja seksualna osiągane są wyłącznie wtedy, kiedy pojawi się specyficzny bodziec, obiekt lub rytuał. Istotą masochizmu są nawracające zachowania seksualne i fantazje, które obejmują na przykład poniżanie i cierpienie.

Masochista, by osiągnąć podniecenie i satysfakcję seksualną, potrzebuje bodźców, które sprawiają psychiczny i fizyczny ból. Źródłem rozkoszy jest więc dla niego upokarzanie, wiązanie, bicie, ubliżanie, gniecenie, deptanie, poniżanie, urolagnia lub koprolagnia, a także duszenie rękami, sznurem lub plastikową torebką. Masochizm to nie tylko czyny, ale i fantazje o bólu podczas aktu seksualnego służące masturbacji. Filarem masochizmu jest także uzależnienie od partnera oraz chęć i zgoda na utratę wolności osobistej.

Zaburzenie swoją nazwę zawdzięcza nazwisku austriackiego pisarza Leopolda Sachera-Masocha, który na kartach swoich książek wykreował wiele postaci poniżanych seksualnie przez swoich partnerów. Termin masochizm do literatury psychiatrycznej został wprowadzony przez austriackiego psychiatrę Richarda von Krafft-Ebinga w XIX wieku.

Badania dowodzą, że masochizm pojawia się częściej u mężczyzn niż u kobiet. Aby rozpoznać zaburzenie, jego objawy powinny trwać co najmniej sześć miesięcy. Masochizm seksualny najczęściej ujawnia się u młodych osób w wieku, około 18 roku życia. Zwykle z biegiem lat jego nasilenie ulega zmniejszeniu.

Przyczyny masochizmu nie są do końca poznane i wyjaśnione, niemniej specjaliści są zdania, że skłonności masochistyczne swoje źródło mają w dzieciństwie i okresie dojrzewania. Odpowiadać za nie może zarówno wyuczenie specyficznego zachowania poprzez naśladownictwo, jak i predyspozycje biologiczne.

Powodem pojawienia się zaburzeń seksualnych może być poddawanie dziecka stymulacji seksualnej w sposób bezpośredni (przez kontakt fizyczny) lub niebezpośredni (poprzez bycie świadkiem aktów seksualnych). Na późniejszych etapach młody człowiek może nie tylko próbować wpasować nabyte doświadczenia w swój obraz świata, ale i z danymi zachowaniami eksperymentować. To prowadzi do pojawienia się nowego wzorca zachowania.

Podłożem pojawienia się masochizmu może być także niskie poczucie własnej wartości, osłabiona więź z matką, zaburzenia identyfikacji z własną płcią, jak również odczuwanie przyjemności podczas karania przez rodziców czy poczucie winy wynikające z przekonania o niespełnianiu oczekiwań wobec matki bądź ojca.

Masochizm nie zawsze jest postrzegany przez osobą zaburzoną jako problem. Może się też zdarzyć, że jest jedynie elementem, który ma stanowić urozmaicenie sfery seksualnej partnerów.

Ponieważ jednak parafilie nie obejmują zachowań akceptowalnych społecznie, masochizm dla wielu osób jest źródłem stresu. Z uwagi na to, że osoby zaburzone często nie ujawniają swoich preferencji, a i kryją się ze swoimi perwersjami i skłonnościami, także przed swoimi partnerami, często prowadzą podwójne życie. Prowokują również partnera do zachowywania sadystycznego podczas stosunków seksualnych.

Osoby, które nie radzą sobie z tym obciążeniem, szukają pomocy u psychoterapeutów, seksuologów czy psychologów. Leczenie masochizmu polega na stosowaniu psychoterapii (dokładnie tak, jak w przypadku pozostałych zaburzeń preferencji seksualnych).

Masochizm jest pojęciem szerokim, wykraczającym poza sferę seksualną. Funkcjonuje również w odniesieniu do zaburzeń osobowości. To masochizm emocjonalny lub psychiczny. Masochiści w związkach dobrze czują się w układzie opartym na psychicznym uzależnieniu od partnera. Często prowokują go do agresji, niezadowolenia, kłótni i awantur. Lubią być obiektem słownej agresji, czuć się jednostką poniżaną, krytykowaną i upokarzaną.

Osoby zaburzone zmagają się również ze stanami depresyjnymi czy niską samooceną. Rezygnują z zaspokajania własnych potrzeb, martwią się, użalają nad sobą i zadręczają się różnymi problemami. Dzieje się tak, ponieważ osoba, która jest masochistą emocjonalnym, zarówno świadomie, jak i nieświadomie dąży do sytuacji, w których doznaje cierpienia psychicznego.