Znęcanie się psychiczne i fizyczne

Znęcanie psychiczne i fizyczne to problem wszechobecny. Najczęściej mówi się o nim w kontekście przemocy w rodzinie, ale zdarzają się również przypadki znęcania się dzieci nad rówieśnikami w szkole, a także znęcania się nad osobami dorosłymi, w tym również starszymi, w pracy lub różnego rodzaju instytucjach. Każda forma przemocy ma negatywny wpływ na osobę krzywdzoną, a w szczególności, gdy jest nią dziecko. Ofiary przemocy często noszą jej brzemię do końca życia. Czym różni się przemoc fizyczna od przemocy psychicznej?

1. Na czym polega znęcanie się?

Znęcanie się to zamierzone lub niezamierzone krzywdzenie drugiego człowieka. Znęcanie się jest procesem, często długotrwałym, w przeciwieństwie do pojedynczych aktów przemocy. Osoba krzywdzona doznaje poczucia niesprawiedliwości i bezsilności. Zazwyczaj nie potrafi przeciwstawić się osobie, która zadaje jej ból. Przemoc wobec drugiej osoby może przybrać formę znęcania się psychicznego, fizycznego lub seksualnego. Najczęstszymi ofiarami przemocy są dzieci, gdyż sprawcy przemocy zawsze wybierają osoby słabsze i bezbronne. Często też dochodzi do znęcania się partnera nad partnerką w związku.

2. Przemoc fizyczna

Znęcanie się fizyczne ma miejsce wtedy, gdy zachowanie człowieka wobec drugiej osoby nastawione jest na zadawanie bólu fizycznego. Przemoc fizyczna może się objawiać na ciele osoby krzywdzonej, ale nie zawsze tak jest. Często zdarza się, że sprawca przemocy przemyślnie zadaje ból w taki sposób, aby nie pozostawiało to żadnych śladów. Ofiary przemocy fizycznej często trafiają do szpitali z ranami, złamaniami, potłuczeniami i obrażeniami wewnętrznymi. W takiej sytuacji sprawca przemocy zawsze potrafi wytłumaczyć te urazy upadkiem ze schodów lub potknięciem. Okrucieństwo może przybierać bardzo wyszukane formy. Sprawcy przemocy znęcają się nad swoimi ofiarami poprzez przypalanie im skóry papierosami, związywanie sznurami i wyrywanie włosów. Znęcanie się nad drugim człowiekiem daje im poczucie siły i wyższości.

3. Skutki fizycznego znęcania się

Ofiara przemocy odczuwa fizyczne skutki znęcania, takie jak kalectwo, uszkodzenia narządów wewnętrznych i mózgu. Niekiedy w wyniku pobicia ofiara umiera. Przemoc fizyczna nie pozostaje również bez wpływu na psychikę osoby maltretowanej. Osoba bita traci poczucie bezpieczeństwa, nie akceptuje siebie, a często wręcz wini się za przemoc, jakiej doznaje. Tacy ludzie mają poważne problemy z nawiązywaniem zdrowych relacji międzyludzkich, popadają w depresję i stany lękowe. Często zdarza się, że ofiary przemocy same później znęcają się nad innymi.

4. Skutki przemocy psychicznej

Znęcanie psychiczne również ma na celu zadawanie bólu drugiej osobie, z tą różnicą, że nie wykorzystuje się do tego żadnych narzędzi ani siły. Przemoc psychiczna nie pozostawia śladów na krzywdzonej osobie, nie licząc zniszczeń, do jakich prowadzi w sferze emocjonalnej drugiego człowieka. Na znęcanie psychiczne może się składać wiele różnych zachowań. Są to zarówno wyzwiska i obelgi, jak i zbyt wysokie wymagania wobec drugiej osoby.

Ofiary przemocy psychicznej przeżywają wewnętrzną udrękę. Często mają lęki i cierpią na depresję, a ponadto mają bardzo niską samoocenę, czują, że zasługują na to, co je spotyka. Dzieci, nad którymi znęcano się psychicznie, mają utrudniony rozwój emocjonalny i społeczny. Skutki przemocy odczuwają nawet, gdy są już dorosłe. Należą do nich m.in.:

• zaburzenia snu,
• zachowania agresywne,
• nerwice,
• myśli samobójcze,
• poczucie winy,
• narkomania,
• alkoholizm,
• zachowania przestępcze.

Przemoc w domu - bez względu na to, czy fizyczna, czy psychiczna - działa niszcząco na ofiarę. Bardzo często zdarza się, że maltretowane dzieci po założeniu rodziny powielają wzorzec, który wyniosły z domu. Nawet mimo znęcania się, krzywdzona żona lub dziecko odczuwają silną więź ze sprawcą przemocy, co nie pozwala im szukać pomocy.