Łzy - charakterystyka, reakcja organizmu, łzy szczęścia, zespół suchego oka, tajemnice łez

Łza jest substancją nawilżającą i oczyszczającą, która chroni powierzchnię rogówki i spojówki oka przed zarazkami. Złożona jest głównie z wody, chlorku sodu i białek, w tym substancji bakteriobójczych. Łzy produkowane są przez gruczoły łzowe, natomiast ich rozprowadzanie następuje podczas mrugania.

W momencie, gdy oko zostaje podrażnione, np. przez ciało obce – rzęsę, pyłek, muszkę albo na skutek zetknięcia się z chemicznymi substancjami – związkami wydzielanymi przez cebulę, detergenty, dezodoranty, wówczas ciecz łzowa wydzielana jest na tyle obficie, że kanaliki łzowe nie nadążają z jej odprowadzanirm.

Nasze oczy łzawią, na co nie mamy żadnego wpływu. Płaczemy również wówczas, gdy przeżywamy silne stany emocjonalne – ból, smutek, radość.

Łzy w naszych oczach pojawiają się w momencie gwałtownego przejścia od aktywności systemu współczulnego do przywspółczulnego, od wysokiego poruszenia emocjonalnego do stanu wyciszenia, równowagi. To gwałtowne uczucie ulgi, kiedy płaczemy, wiąże się ze spadkiem poziomu adrenaliny, nazywanej hormonem stresu.

Płacz wywołuje wiele pozytywnych reakcji w naszym organizmie – obniża ciśnienie krwi, dotlenia mózg, powoduje spadek napięcia emocjonalnego.

Płacz ma właściwości terapeutyczne, jednak wieloletnie badania psychologów ustaliły, że na to, czy łzy dadzą nam ukojenie, wpływają dwa czynniki: przyczyna płaczu oraz... towarzystwo. Okazuje się bowiem, że szloch przynosi nam ulgę, jeżeli ma miejsce w obecności kogoś bliskiego, kto nas pocieszy, wesprze i zrozumie.

Bywa jednak, że łzy tylko bardziej pogarszają nasz nastrój. Dzieje się tak w momencie, kiedy znajdujemy się w otoczeniu, którego nie lubimy, wstydzimy się tego, że płaczemy lub jest to reakcja na cierpienie kogoś bliskiego.

Chociaż łzy kojarzymy z przykrymi emocjami, czasem pojawiają się w chwilach radości i są oznaką szczęścia. Amerykańscy psychologowie postanowili sprawdzić, dlaczego tak się dzieje. Nieadekwatna, jak mogłoby się wydawać, reakcja, a więc płacz w chwilach radości związana jest z tym, że nasz organizm nie potrafi poradzić sobie z silnymi emocjami i stara się odzyskać równowagę.

Nadmiar ekscytacji hamowany jest zatem przez łzy. Działa to na tej samej zasadzie, co śmiech w sytuacjach stresowych – nasz organizm potrzebuje po prostu odreagować i wyrównać poziom emocji.

Dlaczego jedni ludzie łatwo się wzruszają, a inni nie uronią łzy nawet w skrajnych sytuacjach? Na skłonność do płaczu wpływają takie czynniki, jak: płeć i kultura. Kobiety płaczą częściej niż mężczyźni – z doniesień Niemieckiego Towarzystwa Okulistycznego wynika, że w ciągu roku kobiety płaczą średnio 30–64 razy, podczas gdy mężczyźni zaledwie od 6 do 17 razy.

Za przyczynę tych różnic między płciami odpowiedzialne są hormony – prolaktyna u kobiet sprzyja produkcji łez, natomiast wysokie stężenie testosteronu u mężczyzn je hamuje.

Co ciekawsze, tę znaczącą różnicę dostrzegamy głównie w kulturach, w których panuje swoboda ekspresji, a więc w Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Chile. Również w Polsce to kobiety płaczą częściej i dłużej. Z badań wynika, że mężczyźni płaczą średnio od 2 do 4 minut, podczas gdy kobiety – 6 minut. W 65% przypadków ich płacz przechodzi w szloch, co dotyczy jedynie 6% mężczyzn.

Natomiast w państwach, w których obowiązuje powściągliwość emocjonalna, np. w Nigerii, Nepalu czy Ghanie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni rzadko ulegają wzruszeniom, zatem płeć nie odgrywa tu decydującego znaczenia.

Jest to problem stricte medyczny, polegający na tym, że ani silne emocje, ani nawet podrażnienie oka nie wywołują łez. To schorzenie jest bardzo uciążliwe, bowiem niedostateczne wydzielanie cieczy łzowej lub nadmierne parowanie filmu łzowego sprawia, że narząd wzroku jest bardziej podatny na infekcję, a poprzez odsłoniętą rogówkę do oka mogą przedostawać się bakterie, wirusy i grzyby.

Do objawów zespołu suchego oka należy: swędzenie, pieczenie, ból, uczucie piasku pod powiekami, zaczerwienienie, obrzęk powiek, podwójne widzenie czy światłowstręt. „Suche oko” może świadczyć także o zapaleniu rogówki i spojówki, alergiach, którym towarzyszy zaburzenie produkcji łez, ale może być również wynikiem zmęczenia oczu pod wpływem działania zanieczyszczeń, dymu, suchego powietrza itp.

Łzy to nie tylko fizjologiczna reakcja organizmu, która chroni oko przed zakażeniem, ale również potwierdzenie istnienia inteligencji emocjonalnej człowieka. Płacz pomaga nam odzyskać równowagę wewnętrzną, zarówno w chwilach skrajnego bólu i cierpienia, jak i w momentach ekscytacji.

Nasze łzy zawsze odnoszą się do konkretnego zjawiska – pojawiają się na skutek tego, co widzimy lub czujemy, albo są wynikiem naszych myśli czy wspomnień, które naruszają psychologiczną i neurofizjologiczna homeostazę.

W różnych kulturach są różnie postrzegane – jedni uważają je za oznakę słabości, inni doceniają wrażliwość. Należy jednak pamiętać, że płacz jest naturalną reakcją naszego organizmu, jednak podobne okoliczności nie muszą powodować u różnych osób tych samych reakcji.