Samoakceptacja - czym jest i od czego zależy akceptacja samego siebie?

Człowiek często ma trudności w zaakceptowaniu siebie takim, jakim jest. Nie potrafi polubić się z całym dorobkiem inwentarza, z zaletami, ale i wadami, z sukcesami, ale i porażkami. Przeciwnością samoakceptacji jest samoodtrącenie, czyli niezdolność do miłości siebie samego.

Erich Fromm, filozof i psycholog, twierdził, że niezdolność kochania samego siebie uniemożliwia miłość do innych. Umiłowania siebie samego nie wolno mylić jednak z egoizmem. Egoista nie lubi siebie i żyje w wiecznym strachu o swoje „Ja”. W psychologii wyróżnia się wiele terminów dotyczących samego siebie, czyli struktury „Ja”. Są to m.in. takie pojęcia, jak:

• samoocena – emocjonalna reakcja człowieka na samego siebie;
• autowaloryzacja – dążenie do obrony, podtrzymywania lub nasilenia dobrego mniemania o sobie;
• autoweryfikacja – dążenie do zgodności i spójności między już istniejącymi przekonaniami o sobie a nowo napływającymi informacjami na własny temat;
• samopoznanie – dążenie do pozyskania rzetelnej, prawdziwej i dokładnej wiedzy na temat własnej osoby;
• samonaprawa – dążenie do rzeczywistego poprawienia własnych cech, umiejętności, dobrostanu czy stanu zdrowia;
• samoakceptacja – uczucia, jakimi darzymy własną osobę;
• autoafirmacja – potwierdzenie wartości własnej osoby jako kogoś dobrze przystosowanego, moralnego, sprawiającego wrażenie wewnętrznie spójnego.

Stosunek emocjonalny do siebie wyraża się w poziomie samoakceptacji lub samoodtrącenia. Zwykle samoakceptacja kształtuje się wcześniej niż samoocena i bardziej zależy od doświadczeń wczesnego dzieciństwa. W dużej mierze akceptacja siebie to wynik tego, czy jako małe dziecko doświadczyło się poczucia bezpieczeństwa i bezwarunkowej miłości.

Erich Fromm uważał, że bezwarunkowa miłość jest charakterystyczna dla miłości macierzyńskiej, a miłość warunkowa – dla miłości ojcowskiej. Według niego, matka kocha dziecko za to, że jest, a ojciec – za to, jakie jest, za to, czy spełnia jego oczekiwania. A więc na miłość ojca trzeba zasłużyć.

Można oczywiście polemizować, czy taki podział miłości do dziecka ze względu na płeć rodzica w ogóle istnieje. Nie zmienia to jednak faktu, że rodzic musi umieć okazać bezwarunkową miłość dziecku, by te mogło zaakceptować siebie i pokochać za własną niepowtarzalność i unikalność. Konieczność zasługiwania na miłość powoduje, że człowiek nie jest w stanie akceptować siebie w sposób bezwarunkowy.

Źródła samoakceptacji będą poza nim, np. w jego atrakcyjności fizycznej lub spektakularnych sukcesach. Warunkowa samoakceptacja jest jednak niebezpieczna, bo gdy nastąpi zmiana sytuacji (porażka, utrata urody), człowiek odbiera sobie prawo do miłości własnej i cała misterna konstrukcja poczucia własnej wartości zaczyna się chwiać.

Aby pokochać siebie, należy zaakceptować swoje ograniczenia i poznać własne potrzeby, aspiracje, marzenia. Dać sobie prawo do pomyłek, błędów, odpoczynku. Starać się docenić za własną niepowtarzalność. Umieć zaakceptować odmienność innych oraz być otwartym na zmiany. Potrafić uśmiechać się do siebie i zdystansować do własnych niepowodzeń.

Unikaj niekorzystnych porównań społecznych i przestań dorastać do wymagań stawianych przez innych. Staraj się zaspakajać swoje potrzeby. Stawiaj cele na miarę swoich możliwości. Wsłuchuj się w swoje uczucia i wyrażaj je otoczeniu. Miej świadomość własnych praw. Samodzielnie podejmuj decyzje i licz się z ich konsekwencjami. Zaprzyjaźnij się ze sobą i dawaj sobie wsparcie.

Dążąc do wzmocnienia samoakceptacji, pamiętaj jednak o innych ludziach. Nie koncentruj się wyłącznie na sobie, by nie popaść w niezdrowy narcyzm, który tak naprawdę jest wynikiem nadkompensacji braku miłości do siebie i zasadza się na niedostatku poczucia bezpieczeństwa i satysfakcji.

Źródła

1. Fromm E., O sztuce miłości, Sagittarius, Warszawa 1994, ISBN 83-86078-01-4.
2. Fromm E., Ucieczka od wolności, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1970, ISBN 83-07-02758-6.
3. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2002, ISBN 83-88495-81-X .